Abraham Ortelius (1527-1598). 
24/04/2015 - 16/08/2015

In de ban van de klassieke oudheid.

Ortelius staat bekend als de geograaf die in 1570 de eerste wereldatlas uitgaf, het Theatrum Orbis Terrarum. Maar hij was ook de eerste die met historische kaarten uitpakte. Ortelius had dan ook een bijzondere belangstelling voor de klassieke oudheid en de Bijbelse geschiedenis.

In zijn eerste editie van het Theatrum verwees hij al naar plaatsnamen in de oudheid, wat in 1587 zou resulteren in een zelfstandige publicatie: Thesaurus Geographicus. Maar ook in zijn Parergon, de bundeling van zijn historische kaarten die hij eerder in diverse edities van het Theatrum had gepubliceerd, zien we de geschiedenis van de oudheid en van de Europese gebieden die deel uitmaakten van het Romeinse Rijk in kaarten vertaald. Met behulp van zijn vermaarde museumcollectie, waaronder een uitgebreide bibliotheek en een rijke verzameling Romeinse munten, reconstrueerde Ortelius onder meer de veroveringen van Caesar in Gallië en de tochten van de antieke helden Odysseus, Aeneas en de Argonauten. In zijn teksten die de kaarten begeleidden, gaf hij telkens de nodige informatie over de bronnen die hij had geraadpleegd.

Ortelius ging ook letterlijk op zoek naar de geschiedenis. Zo reisde hij naar Italië, waarvan zijn beroemde boekje Itinerarium per nonnullas Galliae Belgicae Partes getuigt. Maar ook dichterbij bezocht hij plaatsen waar de sporen van de klassieke oudheid nog zichtbaar waren, zoals Tongeren, Trier en Metz. Op het einde van zijn leven bereidde hij de publicatie van de Tabula Peutingeriana voor, een kopie van de Romeinse reiskaart uit de 3e–4e eeuw.

Een van de geliefkoosde hobby’s van Ortelius was het verzamelen van munten. Hij bezat onder meer munten uit de Romeinse keizertijd. Die munten gaven voor Ortelius de geschiedenis een gezicht. In 1573 publiceerde hij Deorum dearumque capita ex antiquis numismatibus Abrahami Ortelii geographi Regis collecta. Geschiedenis en cartografie gingen bij hem hand in hand. Geografie was voor hem het oog van de geschiedenis.

De tentoonstelling over Ortelius en zijn passie voor de geschiedenis van de klassieke oudheid vindt niet zonder reden plaats in het Rockoxhuis. Rockox en Ortelius waren goed bevriend en deelden hun passie voor het verzamelen van munten. Rockox had de belangrijkste publicaties van Ortelius in zijn boekenkast staan en een portret van Ortelius sierde bovendien Rockox’ kunstkamer.

Op de tentoonstelling wordt een keuze uit de historische kaarten getoond, samen met enkele van de gedrukte werken die Ortelius gebruikte om zijn kaarten samen te stellen. De bezoeker kan daardoor mee volgen hoe Ortelius zijn kennis verzamelde en visueel voorstelde op een kaart.

Abraham Ortelius (1527–1598), in de ban van de klassieke Oudheid

is een coproductie met het Museum Plantin-Moretus in Antwerpen. Dr. Dirk Imhof, conservator van het Museum Plantin-Moretus, is curator en werkt daarvoor samen met Hildegard Van de Velde, conservator van het Rockoxhuis.

Deze tentoonstelling wordt ook georganiseerd ter ondersteuning van de ICHC 2015, de zesentwintigste internationale conferentie over de geschiedenis van de cartografie, die zal plaatsvinden in Antwerpen van 12 tot 17 juli 2015. www.ICHC2015.be.

Van 24 april tot en met 16 augustus 2015.

Papegaai. 
08/11/2014 - 22/02/2015

't Cierlijk schoon van haare veeren .

Peter Paul Rubens, Heilige familie met papegaai (detail), ©KMSKA, foto: Rik Klein Gotink

In de schoot van Het Gulden Cabinet organiseren het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen en het Rockoxhuis enkele kleinschalige tentoonstellingen. Papegaai is de derde in de rij. 

Naar aanleiding van de schitterende restauratie van De heilige familie met de papagaai van P.P. Rubens (KMSKA) die in het Gulden Cabinet een ereplaats krijgt, gaat onze aandacht naar de papegaai in de beeldende kunst in de 16e en 17e eeuw.  Zijn verenpracht was een lust voor het oog en tegelijkertijd een bron van inspiratie voor heel wat kunstenaars.  Schoonheid, wijsheid, maagdelijkheid, verscheidenheid, minnaar.. zijn maar enkele van de vele predicaten die hem toegedicht zijn.

Naast Rubens zijn Savery, Fijt, Jordaens, de Heem, Dürer, Schongauer en andere kunstenaars met hun interpretatie van de papegaai op de tentoonstelling vertegenwoordigd.

Van Patinir tot Ribera. 
18/01/2014 – 13/04/2014

De heilige Hiëronymus in woord en beeld.

(Jan Sanders van Hemessen, De Heilige Hiëronymus, copyright KBC Erwin Donvil)De Heilige Hieronymus van Jan Sanders van Hemessen, kreeg een ereplaats in Rockox’ kunstkamer of groote saleth, waar ook het beroemde werk van P.P. Rubens, Samson en Delila, een verdiende plaats had en is vandaag het enige werk uit de originele Rockoxcollectie dat vandaag nog in het museum van zijn woning aanwezig is en als het ware ‘in situ’ hangt.

Wij pogen de Heilige Hiëronymus aan de hand van de beeldende kunst te duiden in de renaissance en de barokperiode in West-Europa. Tijdens de 16^de eeuw maakte de Heilige Hiëronymus dertig procent uit van alle heiligenvoorstellingen, maar ook in de 17^de eeuw bleek de heilige nog van grote betekenis in de beeldende kunst en had hij een voorbeeldfunctie in de contrarefromatie en het humanisme.

In vriendschap verbonden.
28/09/2013 - 15/12/2013

Het Liber Amicorum of het vriendenboekje in de 16de eeuw en 17de eeuw in de Nederlanden.

een pagina uit Rockox's vriendenboekje, copyright collectiebeleid Bart Huysmans / Michiel WuytsVriendenboekjes waren ook in de 16^de eeuw een hebbeding. De wereld openbaarde zich, studenten zochten het avontuur op en ondanks het feit dat in de Zuidelijke Nederlanden Leuven een gerenommeerde universiteitstad was, trokken ze ook naar andere oorden om hun kennis te verrijken. Frankrijk, Italië en Duitsland waren gegeerde landen.

Het vriendenboekje was de student dierbaar en werd als uitnodiging aan bevriende medestudenten, professoren en verwanten aangeboden om commentaren, citaten en opdrachten te schrijven, vaak mooi verlucht.

Ook Nicolaas Rockox bezat een liber amicorum. Naast zijn boekje worden een 15tal vriendenboekjes van zijn tijdgenoten geëxposeerd en tegelijkertijd. Het vriendenboekje geeft ons de gelegenheid de student op het spoor te zijn en zijn sociale netwerk te ontrafelen.

Kerst in het Rockoxhuis.
11/12/2012 - 13/01/2013

Een greep uit de collectie vroeg 16de eeuw tot midden 17de eeuw.

(Retabel, De Aanbidding der Koningen, 1525, copyright KBC Erwin Donvil)

Van dinsdag 11 december 2012 tot en met zondag 13 januari 2013 is het Rockoxhuis naar aanleiding van de voorbereiding van het project Het Gulden Cabinet, gedeeltelijk gesloten. Twee zalen blijven echter open om kersttaferelen uit de verzameling te exposeren. De toegang is voor iedereen gratis.

Van maandag 14 januari tot en met vrijdag 1 februari 2013 is het Rockoxhuis volledig gesloten voor het publiek.