Gaspar Duarte (Antwerpen, ca.1584-1653),
te gast bij Nicolaas en Frans
Handelaars in juwelen en edelstenen
Copyright: Leipzig, Museum der bildenden Künste, Gonzales Coques, Familie DuarteOmstreeks 1570 komt Diego Duarte (I) (Lissabon?, ca.1544 – Antwerpen, 1626) vanuit Portugal naar Antwerpen. In Antwerpen behoort hij tot de Portugese Handelsnatie
Via deze natie komen specerijen en andere waren uit de Portugese kolonies naar Noord-Europa. Onder de goederen ook diamanten en parels. In Antwerpen bouwt Diego een handel in juwelen en edelstenen op. Net als zijn vader is ook Gaspar Duarte (I) (Antwerpen, ca.1584 – 1653) een handelaar in edelstenen en juwelen. Zijn handelsgeest brengt hem voorspoed én macht: in 1641 wordt Gaspar consul van de Portugese Natie in Antwerpen. Datzelfde jaar leert hij de Nederlandse diplomaat Constantijn Huygens kennen. Ze zullen hun leven lang corresponderen en muziek is daarbij het geliefkoosde onderwerp.
Liefde voor muziek
Copyright priveverzameling, Jacob de Formentrou, Een heer die een luitspelende dame het hof maaktGaspar is gehuwd met Catharina Rodrigues (1584-1644). Samen krijgen ze zes kinderen: Leonora (1610-1678), Diego (II) (1612-1691), Catharina (1614-1678), Gaspar (II) (1615-1685), Francisca (1619-1678) en Isabella (1620-1685). In 1615 koopt Gaspar (I) een stadspaleis aan de Meir, tussen de Kolveniersstraat en de Otto Veniusstraat. Het is een ideale thuis voor zijn groeiende gezin. Tijdgenoten noemen Gaspars huis aan de Meir al gauw ‘de Antwerpse Parnas’, verwijzend naar de mythologische Parnassusberg waar de muzen wonen. Wie het huis van de Duarte’s bezoekt, wordt ondergedompeld in een artistiek bad. Overal hangt kunst: Gaspar Duarte legt de basis voor een uitzonderlijke schilderijencollectie die zijn zoon Diego steeds verder zal uitbreiden. Maar bovenal is er muziek!
.
Een huis vol instrumenten
Copyright, Antwerpen, museum Vleeshuis | Klank van de Stad, Andreas Ruckers I, KlavecimbelDe bewoners van de Antwerpse Parnas beschikken over minstens vijf klavecimbels en virginalen, evenals een claviorganum (een combinatie van een klavecimbel en een orgel). Gaspar Duarte (I) onderhoudt zeer goede contacten met de Antwerpse klavecimbelbouwers Joannes Ruckers en diens neef en leerling Joannes Couchet. Hij adviseert hen zelfs bij het ontwerp van hun instrumenten. De familie Ruckers-Couchet bouwt wellicht de beste klavecimbels en virginalen van de 17de eeuw. Aan repertoire voor de instrumenten ontbreekt het ten huize Duarte bovendien niet: omstreeks 1628 laat wellicht Gaspar (I) de zogenaamde Messaus-Bull-codex samenstellen, een dik handschrift met klaviermuziek van hoofdzakelijk de Engelse componist John Bull.
Gaspar (I) heeft een goede zangstem en speelt onder meer viool en klavecimbel. Zijn kinderen delen die muzikaliteit, en dat creëert mogelijkheden. Zodra zijn dochters oud genoeg zijn organiseert Gaspar huisconcerten waarop hij samen met zijn dochters Leonora, Catharina en Francisca optreedt.
Engeland
In 1632 vertrekken Gaspar (I) en zijn zonen Diego (II) en Gaspar (II), in het kielzog van vele Antwerpenaren onder wie Anthony van Dyck, naar Engeland. Net als andere Vlaamse handelaars, ambachtslieden en kunstenaars hopen ze op opdrachten van het praalzuchtige hof van koning Charles I. Dat lukt: in 1635 benoemt de koning Diego Duarte (II) tot ‘Jeweller in Ordinary’, zijn vaste hofjuwelier. In Engeland treedt Diego toe tot de landadel nadat de koning hem in ruil voor achterstallige betalingen een landgoed met bijbehorende rechten overhandigt. In de hofkringen maakt Diego kennis met belangrijke kunstenaars, mecenassen en edellieden. Onder hen de familie Cavendish en de hofcomponist, schilder en kunstverzamelaar Nicholas Lanier. In 1642 vraagt Diego verlof en keert hij naar Antwerpen terug. Ondertussen breekt in Engeland de Burgeroorlog uit. De koning wordt gevangengenomen en uiteindelijk geëxecuteerd, en heel wat royalisten, waaronder de Cavendishes, Nicholas Lanier en troonopvolger Charles II vluchten naar het continent. Ze zijn allemaal welkom bij de Duarte’s. In het geval van het echtpaar Cavendish en Nicholas Lanier resulteert dat in avonden vol muziek.
Gaspard Duarte overlijdt
Gaspar Duarte (I) overlijdt in 1653. Een requiemmis van Philippus van Steelant luistert zijn uitvaart in de Sint-Jacobskerk op. Vanaf dan leidt Diego Duarte (II) het familiebedrijf. Hij bouwt een netwerk uit dat van Amsterdam tot Parijs, van Londen tot Goa reikt. Muziek blijft zijn passie maar ook schilderkunst. Op zijn hoogtepunt telt de collectie ongeveer 200 werken, de meeste van zeer hoge kwaliteit.
Je zal in het Snijders&Rockoxhuis muziek van de Duartes kunnen beluisteren. Maar ook in het Vleeshuis, tijdens de Woensdagklanken:
